Publikacje

Ukraińcy i ich sąsiedzi na przestrzeni wieków t. IV, red. Roman Drozd, Bohdan Halczak, Słupsk 2024

Niniejsza praca zbiorowa jest czwartą z cyklu poświęconego relacjom Ukraińców z sąsiednimi narodami. Tom pierwszy ukazał się w 2020 roku1, drugi – w 2021, trzeci – w 2023 roku. Wszystkie tomy zostały wydane wspólnie przez Ukraińskie Towarzystwo Historyczne w Polsce (UTHwP) oraz Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku. Inicjatywa opracowania cyklu prac zbiorowych poświęconych relacjom Ukraińców z sąsiadami narodziła się w środowisku historyków zrzeszonych w UTHwP. Wiedzą oni dobrze to, jak silny wpływ na relacje między sąsiednimi narodami wywiera przeszłość historyczna. Dobre relacje międzynarodowe wymagają więc rzetelnego dialogu historycznego. Jest on jednak bardzo trudny, ponieważ dotyczy przeszłości, często tragicznej, której w żaden sposób zmienić już nie można. Przykładów nie brakuje. [...]
Niniejsza praca zbiorowa zawiera 30 artykułów opracowanych przez naukowców z Polski, Ukrainy i Czech. Najwięcej artykułów zostało poświęconych relacjom ukraińsko-polskim. Ich zakres chronologiczny obejmuje okres do roku 1918, czasy II Rzeczypospolitej, trudne lata 1939–1947 oraz wzajemne relacje po 1947 roku. W artykułach opublikowanych w niniejszej pracy zbiorowej zostały również ukazane wybrane zagadnienia dotyczące relacji ukraińsko-słowacko-czeskich, ukraińsko-rumuńskich, ukraińsko-rosyjskich, ukraińsko-węgierskich i ukraińsko-żydowskich. Wyodrębniono także podrozdział poświęcony relacjom międzykulturowym, które wykraczają poza zakres stosunków między dwoma konkretnymi narodami, lecz są częścią większego procesu kulturowego.(Fragment Wstępu)

Nakładem Wydawnictwa Naukowego Uniwersytetu Pomorskiego w Słupsku oraz Ukraińskiego Towarzystwa Historycznego w Polsce ukazał się zbiór dokumentów przedstawiających 20 lat działalności UTHwP w opracowaniu i ze wstępem Romana Drozda. Książka liczy 364 strony, na których oprócz dokumentów z lat 2014-2024 znalazły się jeszcze zdjęcia ilustrujące różne aktywności realizowane przez Towarzystwo, sprawozdanie z rocznicowych działań poświęconych polsko-ukraińskiemu sojuszowi z 1920 r., a także biogramy zmarłych członków Towarzystwa.

Joanna Karbarz-Wilińska, Dęby i burzany. Ukraińskie organizacje i partie związane z biskupem stanisławowskim Grzegorzem Chomyszynem (1925–1939), Gdańsk–Warszawa 2020, 308 s. ISBN 978-83-8229-025-7

Od Wydawcy:

Książka uzupełnia obecną w nauce polskiej lukę w zakresie opracowań dotyczących ukraińskiego nurtu chrześcijańskiego związanego z biskupem stanisławowskim Grzegorzem Chomyszynem. Ukazuje jego funkcjonowanie oraz zasięg oddziaływania w życiu politycznym Ukraińców. Prezentuje rolę, jaką w nim odegrał duchowny, a także działalność organizacji i partii chrześcijańskich, które wspierał. W książce przedstawiono m.in. proces powstawania tych ugrupowań oraz przybliżono ich oblicze ideowe.

Jarosław Syrnyk, Przemoc i chaos. Powiat sanocki i okolice: sierpień 1944 – lipiec 1947. Analiza antropologiczno-historyczna, Wrocław–Warszawa 2020, 688 s., ISBN: 978-83-8098-871-2

Zasadniczym przedmiotem dociekań prowadzonych w książce jest zjawisko przemocy, warstwą ilustracyjną zaś wydarzenia, które miały miejsce na terenie powiatu sanockiego w latach 1944–1947. Przemoc starano się ukazać z różnych stron. Doszukiwano się jej m.in. w charakterystyce łączących ludzi relacji. Dostrzeżono dynamikę przemocy. Osią wykładu nie stali się w tej książce typowi dla historii bohaterowie (ludzie, narody), ale określona sytuacja, a w zasadzie sekwencja sytuacji przemocowych.

Skala przemocy, do której doszło na terenie powiatu sanockiego i w jego bezpośrednim sąsiedztwie między połową 1944 a połową 1947 r., była porażająca. Jej zasadniczym wyznacznikiem stała się śmierć ponad 1,3 tysiąca ludzi. Można ponadto wyodrębnić idącą w tysiące liczbę napaści, grabieży, morderstw, pacyfikacji, potyczek, ostrzałów, porwań, podpaleń, pobić, gwałtów, aktów przemocy symbolicznej, akcji przymusowych wysiedleń i innych zdarzeń, które w ten czy inny sposób dałyby się zakwalifikować jako akty przemocy. Z perspektywy większości mieszkańców powiatu ciągłe zagrożenie przemocą i wszechogarniający chaos były jedyną zrozumiałą diagnozą sytuacji, w której się znaleźli, a jej racjonalizacją mogła być tylko chęć przetrwania.

Książkę można kupić tutaj:

Razem z Wojskiem Polskim. Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w 1920 r.

Ukraińskie wojsko było scentralizowaną i zorganizowaną siłą z własnymi organami zarządzania, jednostkami bojowymi, służbami bezpieczeństwa, zaopatrzenia i uzupełnienia. Wiosną 1920 r. wojsko to dosłownie odrodziło się z popiołów po straszliwej katastrofie z jesieni poprzedniego roku, kiedy wydawało się, że armia ukraińska została ostatecznie rozbita i zniknęła na zawsze. Wielka w tym zasługa naszych sojuszników – Polaków, z którymi żołnierze ukraińscy wspólnie ruszyli wyzwolić swój kraj spod władzy bolszewików. Okazało się, że nie była to ostatnia regularna kampania wojenna prowadzona przez Armię URL. Pod naciskiem wroga w listopadzie 1920 r. musiała się ona wycofać z ojczystych ziem.

Książka poświęcona tamtym wydarzeniom jest zwięzłą rozprawą naukową, maksymalnie wypełnioną materiałem faktograficznym, opartą w znacznej mierze na materiałach archiwalnych. Zawiera ona przede wszystkim informacje o formowaniu się centralnych organów władz wojskowych, rodzajów wojsk i służb, związków taktycznych, jednostek, wydzielonych pododdziałów i instytucji; ich strukturze organizacyjnej, liczebności i składzie dowództwa. Wszystko to dopomoże współczesnemu czytelnikowi w poznaniu całościowego obrazu ukraińskich sił zbrojnych w roku 1920 z ich mocnymi i słabymi stronami.

W utworzenie Armii URL 1920 r. wielki wkład wnieśli polscy sojusznicy, którzy w miarę swoich sił zapewniali ukraińskim żołnierzom umundurowanie i uzbrojenie, zaopatrywali ich w niezbędne materiały, sprzęt techniczny, amunicję itd. Należy podkreślić, że wsparcie militarne ze strony polskiej nie zostało wstrzymane nawet po zawarciu zawieszenia broni z bolszewikami. Wielką zasługę na tym polu ma marszałek Józef Piłsudski, który mimo wszelkich przeszkód politycznych znajdował nowe formy i możliwości wspierania Ukraińców, począwszy od idei przymierza, z których osobiście nigdy nie zrezygnował. Nie zważając na niewielką, w porównaniu z Wojskiem Polskim, liczebność, Armia URL była aktywnym uczestnikiem wojny przeciwko Rosji bolszewickiej, kampanię wojenną 1920 r. należy zatem traktować jako wojnę polsko-ukraińsko-sowiecką.

(Andrii Rukkas z Posłowia)

Andrij Rukkas, Razem z Wojskiem Polskim. Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w 1920 r., Warszawa 2020, 696 s., ISBN: 978-83-8098-843-9

Więcej o książce - zob.: 

Ukazał się drugiem siódmy tom z serii Łemkowie, Bojkowie, Rusini - historia, współczesność, materialna i duchowna kultura, będąca plonem konferencji, która odbyła się w 2017 r. w Starej Lesnej. Redaktorami dwuczęsciowej publikacji są Michal Šmigeľ, Bohdan Halczak, Roman Drozd, Stefan Dudra, Olena Kozakevych. Wydawcą tomu jest z kolei Belianum. Vydavateľstvo Univerzity Mateja Bela w Banskej Bystrici.